14 października 2025 roku, w Hali Sportowej „Bilcza”, zaaranżowanej na miejsce niezwykłych, legendarnych opowieści, odbyło się wyjątkowe wydarzenie. Spektakl teatralny, bo o nim mowa, przeniósł wszystkich obecnych, w wyjątkowy świat średniowiecznych Słowian. W ,,Legendach świętokrzyskich” wystąpili uczniowie, absolwenci, rodzice, nauczyciele, a także tancerki ze Szkoły Tańca Dance Desing oraz Zespół Instrumentalno-Wokalny Instytutu UJK w Kielcach. Legendy świętokrzyskie w reżyserii Martyny Kaszni i Ireny Zawadzkiej zostały napisane na podstawie scenariusza Cyrografu Renaty Głasek – Kęskiej.
Widowisko od strony technicznej było zrealizowane wybitnie! Gra świateł, scenografia, rekwizyty, oprawa muzyczna to prezentacja mistrzowskiej kwintesencji. Wszystko było spójne, przemyślane, a każdy szczegół miał istotne znaczenie w odbiorze dzieła. Na uwagę zasługuje gra aktorska oraz charakteryzacja diabłów, w te role wcielili się uczniowie Szkoły Podstawowej im. ks. Piotra Ściegiennego w Bilczy: Maksymilian Wilczyński, Julia Marcjan oraz Lilianna Wilczyńska. Ogromne wrażenie robiło również samo piekło, które przy pomocy oświetlenia i dźwięków pozwalało wczuć się w świat przedstawiony na scenie. Na szczególną uwagę zasługują partie śpiewane, które wykonali: nauczycielka Szkoły Podstawowej w Bilczy – Daria Kierońska, absolwent szkoły – Damian Frąk, uczennica szkoły – Lena Dobek oraz Zespół Instrumentalno – Wokalny Instytutu UJK w Kielcach. Artyści zaczarowali widownię swoim głosem, zbudowali nastrój adekwatny do przedstawianej tematyki. Śpiew i muzyka subtelnie tworzyły tło dla akcji scenicznej.
Szczególne wyrazy uznania należą się wszystkim aktorom, którzy w nietuzinkowy, fascynujący sposób wprowadzili odbiorców w magiczny świat Legend świętokrzyskich. W poszczególne role wcieliły się osoby, dla których sztuka ma istotne znaczenie. Rolę narratorów zaprezentowały: Kamila Słonina, Aleksandra Sieniek oraz Aleksandra Śliżak. Nauczyciel wychowania fizycznego Szkoły Podstawowej w Bilczy – Maciej Ściga, wcielił się w postać Kupca. Pozostałe role przypadły: Idze Nogackiej (Lubomira), Julii Kwaśniewskiej (Bożydar), Marcinowi Sołtysowi (Lambert), Justynie Podsiadło, Gabrieli Kaszni, Felicji Jagielskiej, Kai Stęplewskiej (czarownice), Lenie Dobek (Adelajda), Maksowi Konopce (książę Mieszko), Kacprowi Krukowi (Rudolf), Maksowi Konopce (książę Mieszko), Aleksowi Drążykowi (zbój Madej), Izabeli Kwiecień (matka Madeja), Alanowi Brykowi, Karolowi Przygoda (Zbóje), Zofii Nogajczyk (kobieta – żebraczka), Idze Kaszni (Emeryk), Zuzi Pyczek (Pani), Gabrysi Krawczyk (Baba) oraz Karolinie Rączka (kleryk). Wszyscy w niebagatelny sposób zaprezentowali swój kunszt aktorski. Odgrywane role były autentyczne i ekspresyjne, w niektórych sytuacjach intrygujące oraz niejednoznaczne. Wypowiadane dialogi i monologi w połączeniu z delikatną muzyką celtycką tworzyły wyjątkowy klimat. Nie można nie wspomnieć o niezwykłej kreacji, którą zaprezentował Aleks Drążyk, wcielając się w postać zbója Madeja. Jego mowa ciała – wyrazista i przekonywująca, każdy gest, ruch, ekspresja w głosie sprawiły, że postać ta na długo pozostanie w pamięci widzów.
Dla wszystkich artystów Legendy świętokrzyskie stały się próbą odkrywania na nowo polskiego folkloru i przekształcenia go w oryginalne formy. Aktorzy przybliżyli nam treść znanych i lubianych podań. W scenariuszu wykorzystano m.in. „Legendę o powstaniu Kielc, Legendę o Czarownicach świętokrzyskich, Legendę o zbóju Madeju, Legendę o Emeryku, czy znaną i lubianą legendę „Sabat Czarownic.” Spektakl obfitował w obrzędy i obyczaje ludów słowiańskich. Reżyserki widowiska Martyna Kasznia oraz Irena Zawadzka doskonale przedstawiły dawne obrzędy i obyczaje panujące wśród ludności słowiańskiej. Już w scenie pierwszej, w wigilię Świętego Jana czuć było podekscytowanie ze zbliżającego się święta ognia i wody, czyli Sobótki.
Widowisko zaprezentowane przez lokalną społeczność było nietuzinkowe, pełne emocji, magii, elementów fantastycznych i wartościowych przesłań. Legendy świętokrzyskie zawierają życiową mądrość i uczą nas, dlaczego warto wybierać dobro, a nie zło. Tak było w przypadku zbója Madeja, który przez długie lata pokutował za swe złe występki. Historia ta uczy, że zawsze warto wkroczyć na drogę dobra, każdy zasługuje na drugą szansę i nawet największy łotr może odpokutować swoje winy. Uniwersalne przesłanie legend kieruje nasze myśli w stronę zuchwałego Emeryka. Prosta prawda uświadamia, że pycha, egocentryzm, zuchwalstwo bywa zgubne i rujnuje ludzkie relacje. Martyna Kasznia oraz Irena Zawadzka wprowadziły nas w świat wyobraźni teatralnej, dając przy tym uniwersalne prawdy, o których we współczesnym świecie często zapominamy. Nauka płynąca z legend przetrwała stulecia, nadal jest żywa i aktualna, łącząc kolejne pokolenia.
Wydarzenie lokalne zostało zainicjowane po raz kolejny przez reżyserki spektaklu. Zgromadziło liczną publiczność, zostało bardzo entuzjastycznie przyjęte i nagrodzone gromkimi brawami. To niezwykłe przeżycie kulturalne pozwoliło „(…) przyswoić historię, uwznioślić ją i przenieść na poziom wyższy niż tylko ludzki”.
