To bardzo ważny dla całej społeczności lokalnej jubileusz, dlatego też należało go uczcić wyjątkowo. Gdy kilka lat temu zbierałam materiały do książki o Bilczy, nurtowało mnie pytanie, kiedy budynek po dawnej karczmie stał się oficjalnie budynkiem szkolnym?
To bardzo ważny dla całej społeczności lokalnej jubileusz, dlatego też należało go uczcić wyjątkowo. Gdy kilka lat temu zbierałam materiały do książki o Bilczy, nurtowało mnie pytanie, kiedy budynek po dawnej karczmie stał się oficjalnie budynkiem szkolnym? Po wielu dniach poszukiwań znalazłam w Archiwum Państwowym odpowiednie dokumenty, które wskazywały rok 1866 jako właściwą datę założenia szkoły. W rzeczywistości szkoła
w Bilczy jest jeszcze starsza, pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1823 roku. Była to szkółka ludowa, gdzie naukę prowadzono w wynajętej chłopskiej izbie. Tego typu szkoły upadały, po kilku latach znów się na krótko odradzały, ale oficjalną datą powstania placówki jest rok 1866. Była to już szkoła z prawdziwego zdarzenia – we własnym budynku. Dzięki zgromadzonym dokumentom archiwalnym powstała oparta na faktach sztuka historyczna pt. ,,W czasie i przestrzeni”. Przedstawione w niej zostały wybrane fakty historyczne z lat 1866 – 1946. Autentyczne są również nazwiska osób pojawiających się w sztuce.
Profesjonalnie grający swoje role aktorzy wprowadzili widzów w ten zapomniany już świat. W akcie I, którego akcja rozgrywa się w 1866 roku – dzierżawczyni dóbr Bilcza, Pelagia Czaplicka, ma poważny dylemat, ponieważ musi oddać karczmę włościanom. Na mocy ukazu carskiego z 1864 r. powinna tam być szkoła. Następny akt rozgrywa się w roku 1911, gdy urzędnicy carscy przeprowadzają wizytację w szkole w Bilczy i zdają z niej relację naczelnikowi Kieleckiej Dyrekcji Szkolnej. W akcie III czas akcji to rok 1915 – trwa I wojna światowa i ważą się losy szkoły pod rządami władz austriackich. Kierownikiem szkoły był wtedy Jan Twardowski. W akcie IV akcja rozgrywa się w 1930 roku – kobiety z Rogatki wspominają lata szkolne, odszedł Twardowski i nowym kierownikiem szkoły został Andrzej Piotrowski. W ostatnim akcie wydarzenia rozgrywają się w 1946 roku, szkoła jest bardzo zniszczona, a kierownik Piotrowski pisząc sprawozdanie do Kieleckiego Inspektoratu Szkolnego wspomina czasy okupacji oraz tragiczne wydarzenia z 1940 roku. Sztuka kończy się optymistycznie – jej bohaterowie mają nadzieję, że ich marzenia o nowej szkole kiedyś się spełnią.
Aktorami występującymi w sztuce byli nauczyciele, rodzice, mieszkańcy Bilczy oraz uczniowie naszej szkoły. Widzów w odpowiedni nastrój wprowadzała świetnie dobrana do każdego aktu muzyka oraz scenografia. Sądzę, że główny cel został osiągnięty – sztuka miała przypomnieć te pierwsze i najważniejsze wydarzenia związane z funkcjonowaniem szkoły w Bilczy. Miała też wzruszyć i wzbudzić choć trochę zadumy. Sądząc po reakcjach widowni – udało się.
A oto nazwiska osób, które przyczyniły się do sukcesu sztuki:
Urszula Wróblewska – Pelagia Czaplicka, dzierżawczyni dóbr Bilcza
Wiesław Bąk – Naczelnik Kieleckiej Dyrekcji Szkolnej
Lucjan Pietrzczyk – Józef Jan Twardowski, kierownik szkoły
Anna Muszyńska – Maria Piotrowska
Małgorzata Molenda – Teodozja Sowińska, nauczycielka
Agnieszka Wira – Teodora Czaplicka
Jacek Ramiączek – Andrzej Piotrowski, kierownik szkoły
Lucyna Gil, Anna Bruśnicka, Agata Opatowska – mieszkanki Bilczy
Tadeusz Kuc – sołtys Kruk
Piotr Piwek – rządca szkolny
Karol Grzybczak – Judka Gliksman, zarządca majątku Czaplickiej
Maciej Januszek, Adam Zarzycki – wizytatorzy szkolni
Maciej Wójcik – Jan Czapla, nauczyciel
Wiktoria Sobieraj – uczennica
Karol Schwierz – uczeń
scenografia – Hanna Kuta, Jan Goroń
opracowanie muzyczne – Anna i Marcin Krzemińscy
światło – Sebastian Różowicz
dźwięk – Sebastian Szymański
Artykuł poświęcony 150-leciu Szkoły w Bilczy na stronie Gminy Morawica.
